Καράβια στην... έρημο

Ταξιδεύοντας στη μέση της ερήμου ο ταξιδιώτης ενδέχεται να πέσει πάνω σε ένα πολύ παράξενο και συνάμα θλιβερό θέαμα, καθώς η απόλυτη ερημιά που κυριαρχεί ολοκληρώνεται με τρόπο σουρεαλιστικό από έναν διάσπαρτο στόλο πλοίων. Τα πλοία είναι απομεινάρια μιας άλλης εποχής, μιας εποχής κατά την οποία η λίμνη Αράλη, στην καρδιά της Κεντρικής Ασίας, ήταν μια πλούσια υδάτινη περιοχή που παρείχε άφθονα ψάρια στους κατοίκους της και αποτελούσε κόμβο εμπορικό για τις κοντινές κοινότητες. Σήμερα η Αράλη σχεδόν δεν υπάρχει, το μεγαλύτερο τμήμα της στέρεψε, τα ψάρια ψόφησαν και το μόνο που απέμεινε είναι αυτά τα σκουριασμένα κουφάρια.



H πορεία της καταστροφής
Η πάλαι ποτέ εσωτερική θάλασσα της πρώην ΕΣΣΔ, μια από τις μεγαλύτερες λίμνες στον κόσμο, πριν από μερικές δεκαετίες ήταν μια υδάτινη έκταση 68.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, όπως φαίνεται στη δορυφορική φωτογραφία (αριστερά) που τραβήχθηκε στις 4 Ιουνίου του 1977. Τριάντα χρόνια μετά, στις 27 Μαΐου του 2006 μεγάλο μέρος της λίμνης είχε εξαφανιστεί, ενώ σήμερα έχουν απομείνει μόλις 5.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα νερού, μοιρασμένα σε τέσσερις μικρότερες λίμνες. Ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Μπαν Κι Μουν χαρακτήρισε την αποξήρανση της Αράλης ως μια από τις χειρότερες περιβαλλοντικές καταστροφές της εποχής μας.

Αποτέλεσμα της ανθρώπινης απληστίας
Ενας στόλος παροπλισμένων αλιευτικών σκαφών υπενθυμίζει στον ανυποψίαστο επισκέπτη ότι εδώ που τώρα υπάρχουν μόνο άμμος και εγκατάλειψη, κάποτε υπήρχαν νερό και ψάρια και άνθρωποι που ζούσαν απ’ αυτά τα δύο αγαθά και άκμαζαν. Αποκαλούμενη και «θάλασσα των νησιών», καθώς όταν η στάθμη του νερού ήταν σε φυσιολογικά επίπεδα είχε περισσότερα από 1.500 νησιά, η Αράλη μετατράπηκε σε μια μολυσμένη έρημο γεμάτη αλάτι και τοξικά απόβλητα εξαιτίας της απληστίας των ανθρώπων. Η σπατάλη του νερού της, η υπεραλιεία και η ανεξέλεγκτη απόρριψη βιομηχανικών αποβλήτων συντέλεσαν στην εξαφάνιση της λίμνης που στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν η τρίτη μεγαλύτερη στον κόσμο.


Πατημασιές σε βασανισμένη γη
Μερικές πατημασιές δίπλα από το παρατημένο κουφάρι ενός ακόμη ψαροκάικου αποτελούν τις ελάχιστες ενδείξεις ύπαρξης ζωής σ’ αυτήν τη βασανισμένη γη. Θα μπορούσαν να είναι πατημασιές ανθρώπων που κατευθύνονται προς τον ορίζοντα, προς τη θάλασσα. Κατά πάσα πιθανότητα, όμως, πρόκειται για πατημασιές (των ελάχιστων) ζώων που συνεχίζουν να ζουν σε ό,τι απέμεινε από τη λίμνη Αράλη. Και στον ορίζοντα το μόνο που υπάρχει είναι η έρημος. 

Τα ψαροχώρια έγιναν φαντάσματα
Λείψανα επιβλητικά μιας άλλης εποχής τα πλοία της ερήμου, στέκονται ακινητοποιημένα εκεί όπου πριν από μερικά χρόνια ίσως να υπήρχε ακόμη μια αποβάθρα. Τα ψαροχώρια στις όχθες της έρημης λίμνης που στο παρελθόν έσφυζαν από ζωή, σήμερα είναι νεκροταφεία-μνημεία μιας αλόγιστης οικολογικής καταστροφής.

Καμήλες στα ύφαλα
Σουρεαλιστική κατάληξη μιας σοβιετικής υπερβολής. Καθώς ο ήλιος καίει, βακτριανές καμήλες προσπαθούν να ξεκουραστούν στον ελάχιστο ίσκιο ενός πρώην αλιευτικού. Η συρρίκνωση της Αράλης άρχισε τη δεκαετία του 1960, όταν οι Σοβιετικοί αποφάσισαν να εκτρέψουν προς την έρημο τους ποταμούς που την τροφοδοτούν, τον Σιρ - Νταριά και τον Αμούρ - Νταριά, και να χρησιμοποιήσουν το νερό τους για την άρδευση άλλων περιοχών.