Ο κυριότερος αντίπαλος της πίστης και της εμπιστοσύνης είναι ο φόβος. Ο φόβος συνδέεται πάντα με κάποιον ή κάτι εξωτερικό από εμάς σε αντίθεση με το άγχος που δημιουργείται από μέσα μας.
Κατά τον Frits Riesman, οι βασικές εκφράσεις του φόβου έχουν τις ρίζες τους στις κοσμικές αντιθέσεις που διέπουν τον κόσμο. Σύμφωνα με τις κοσμικές δυνάμεις, βρισκόμαστε εκτεθειμένοι σε τέσσερις βασικές ωθήσεις, τις οποίες ξαναβρίσκουμε μέσα μας, σαν αντιφατικές και συγχρόνως αλληλοσυμπληρούμενες απαιτήσεις.
Η κίνηση της γης γύρω από τον ήλιο αλλά και γύρω από τον εαυτό της. Αυτή η κίνηση της γης δημιουργεί δυο νέες δυνάμεις εξίσου αντιφατικές αλλά και αλληλοσυμπληρούμενες αφού διατηρούν την κοσμική κίνηση και οδηγούν σε συγκεκριμένη πορεία. Αυτές οι δυνάμεις είναι η κεντρομόλος και η φυγόκεντρος δύναμη. Η μια κατευθύνεται προς τα έξω και έχει την τάση να απομακρύνεται και η άλλη προς το κέντρο σαν να επιθυμεί να συγκρατηθεί ή να συγκρατήσει.
Σε αντιστοιχίες του ψυχικού μας κόσμου συναντάμε τις ίδιες αντιφάσεις. Στην ‘περιφορά’ γύρω από τον εαυτό μας αντιστοιχεί η απαίτηση για αυτονομία, μοναδικότητα για ανεξαρτησία και διαφοροποίηση. Η στροφή γύρω από τον ήλιο, αντιστοιχεί στη ανάγκη υποταγής σε ένα σύνολο, σε κάτι ανώτερο, μεγαλύτερο και στον περιορισμό των προσωπικών επιθυμιών και προσωπικών θέσεων προς χάρη των καταστάσεων έξω από εμάς, και του συνόλου. Η κεντρομόλος δύναμη εκφράζεται σε ψυχολογικό επίπεδο με την τάση για διάρκεια και σταθερότητα. Ενώ η φυγόκεντρος δύναμη αντιπροσωπεύει την τάση για αλλαγή και μεταβολές.
Οι άνθρωποι που έχουν πολλούς φόβους χάνουν πολλή ενέργεια. Επαναλαμβάνουν τα ίδια λάθη και βλέπουν τον κόσμο μόνο άσπρο και μαύρο. Πιθανόν βλέπουν τον εαυτό τους σαν ‘τέλειο’ ή σαν ‘ανάξιο’ αν δεν είναι τέλειοι, πράγμα που φυσικά δεν ισχύει και στις δύο περιπτώσεις. Το φοβισμένο άτομο απομακρύνεται από τον πυρήνα της ύπαρξής του, ζώντας μία μονότονη και άχαρη ζωή. Είναι ‘μισοζωντανός’.
Άλλοι φόβοι μπορεί να παρουσιάζονται από την παθητικότητα και την δυσκολία να πάρουν τα άτομα πρωτοβουλία και αποφάσεις. Συνήθως εδώ έχουμε δείγματα χαμηλής αυτοεκτίμησης.
Το είδος του φόβου και της ανασφάλειας ότι δεν θα έχουμε ποτέ αρκετά από αυτά που θέλουμε, μάς κάνει να αποζητάμε πάρα πολλά…αλλά συνήθως δεν δίνουμε όσα θέλουμε να πάρουμε ή όσα παίρνουμε. Και τέλος ένα άλλο είδος δράκου- φόβου είναι ο φόβος της απώλειας ή ο φόβος της απώλειας ελέγχου. Ο φόβος αυτός κάνει τα άτομα να θέλουν απεγνωσμένα να ελέγχουν.
Ένα άτομο που μπορεί να αισθάνεται ανάξιο ή μη αγαπητό δεν μπορεί να μπει σε μία σχέση και να είναι ένας καλός σύντροφος. Η αγάπη που δίνει δεν είναι τις περισσότερες φορές πραγματική, αλλά είναι σημάδι ανάγκης για αποδοχή και τρυφερότητα.
Ο φόβος της απόρριψης στις διαπροσωπικές σχέσεις μοιάζει να είναι πολύ κοινός σε όλα τα γένη, τις κουλτούρες και χώρες. Η απόρριψη όμως τις περισσότερες φορές δεν είναι γεγονός. Πολλοί άνθρωποι φοβούνται περισσότερο το αίσθημα που φαντάζονται ότι θα νιώσουν παρά το πραγματικό συναίσθημα που έχουν. Πολλοί που φοβούνται την απόρριψη, στην πραγματικότητα σπάνια έχουν απορριφθεί ή μπορεί να μην έχουν απορριφθεί ποτέ. Απλά φαντάζονται ότι θα νιώσουν απαίσια και έτσι παίρνουν όλες τις προφυλάξεις ώστε να μη νιώσουν ποτέ κάτι τέτοιο. Που σημαίνει ότι δεν αφήνουν τον εαυτό τους να πλησιάσει πολύ κοντά τους άλλους με το σκοπό να αποφύγουν την πιθανότητα να απορριφθούν.
Κάποιοι μπορούν πιο εύκολα να χειριστούν την απόρριψη από τους άλλους, αλλά κανένας δεν είναι ελεύθερος από τον πόνο της απόρριψης. Ίσως ο καλύτερος τρόπος για να χειριστούμε την απόρριψη είναι να καθορίσουμε τι σημαίνει η απόρριψη για μας και να ερευνήσουμε πώς μπορούμε να την ξεπεράσουμε.
Ένας από τους βασικούς φόβους του ανθρώπου και ίσως ο βασικότερος ανθρώπινος φόβος είναι αυτός που τρέφουμε για το σκοτάδι. Τα δύο κυριότερα παρακλάδια αυτού του θεμελιώδους φόβου σχετίζονται με τις ανησυχίες μας για το άγνωστο και το θάνατο (αυτό το τελευταίο εμφανίζεται συνήθως μεταξύ 6 και 8 ετών).
Βιώνουμε τον θάνατο σαν μια αδικία, μια χρεοκοπία της ιατρικής, μια αποτυχία να κρατήσουμε αυτούς που αγαπάμε και να κρατηθούμε στη ζωή με τρόπο μαγικό. Ο θάνατος δεν έχει θέση στη ζωή μας.
Προτιμάμε καλύτερα να πεθαίνουμε κάθε ώρα από το φόβο του θανάτου, παρά να πεθάνουμε μια φορά’, κατά τον Σαίξπηρ.
Ο φόβος του θανάτου πιάνει το χρόνο που μας χρειάζεται για να ζούμε καλά. Είναι τόσο παρών που αποτελεί μια συνεχή απειλή. Άλλοι πιστεύουν ότι έχουν ένα σωρό αρρώστιες, άλλοι προσπαθούν να τον προβλέψουν για να εμποδίσουν τον ερχομό του, άλλοι γίνονται ατρόμητοι για να τον φοβίσουν (μήπως και δεν έρθει): Δεν σκεφτόμαστε πια ότι μπορεί να μας ξαφνιάσει. Και έτσι ο θάνατος κυριεύει τη ζωή μας. Υπάρχουν και αυτοί που δεν θέλουν να ξέρουν τίποτα. Αποφεύγουν οτιδήποτε θα τους φέρει αντιμέτωπους με αυτόν. Ο θάνατος αναστατώνει τη ζωή κάποιου που έχει άλλα πιο επείγοντα από το θάνατο να σκεφτεί. Η άρνηση, όπως και η εμμονή, φανερώνουν τον ίδιο φόβο να κοιτάξουμε κατάματα το θάνατο.
Ωστόσο, όταν ο θάνατος είναι πια πραγματικότητα δεν μας αγγίζει. Όσοι ήρθαν κάποτε κοντά στον θάνατο ομολογούν ότι ο θάνατος δεν τους τρομάζει πια. Η αντιμετώπιση του θανάτου σε κάνει να αντιμετωπίζεις καλύτερα τη ζωή.
Είναι πραγματικά μια βιαιότητα η εμπειρία του πένθους, είναι όμως σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η ύπαρξη του θανάτου μας βοηθά να ζήσουμε καλύτερα.
‘ Η προμελέτη του θανάτου είναι προμελέτη της ελευθερίας’, κατά τον Μοντέν.
Από την άρνηση στην αποδοχή, από την απελπισία στη φροντίδα, η ζωή παίρνει ένα νόημα που δεν είχε πριν.
Κυριακίδου Γώγα
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου