Διαλογισμός εναντίον του Φόβου και του Θυμού

O διαλογισμός δείχνει να ρυθμίζει τη δραστηριότητα της δεξιάς αμυγδαλής του εγκεφάλου που εμφανίζεται εδώ με κίτρινο (Πηγή: G.Desbordes, Mass. General Hospital) 
Απεικονιστικές εξετάσεις στους εγκεφάλους εθελοντών δείχνουν για πρώτη φορά ότι ο διαλογισμός μπορεί να έχει μετρήσιμες επιδράσεις στην καθημερινή ζωή. Οι επιδράσεις αυτές αφορούν τον έλεγχο των συναισθημάτων, ωστόσο διαφοροποιούνται ανάλογα με την τεχνική διαλογισμού.

Όπως επισημαίνουν οι Αμερικανοί ερευνητές, αρκετές προηγούμενες μελέτες συνηγορούν στην υπόθεση ότι ο διαλογισμός βοηθά τον έλεγχο των συναισθημάτων επειδή καταστέλλει τη λειτουργία της αμυγδαλής -μιας περιοχής του εγκεφάλου που ειδικεύεται στην επεξεργασία αρνητικών συναισθημάτων όπως ο φόβος και ο θυμός.


Μέχρι σήμερα, όμως, 
οι μεταβολές αυτές είχαν παρατηρηθεί μόνο την ώρα που οι εθελοντές διαλογίζονταν ενεργά. Τώρα, ένα νέο πείραμα στο διάσημο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης και άλλα ιδρύματα υποδεικνύει ότι τα οφέλη του διαλογισμού μπορεί να επεκτείνονται στην καθημερινή ζωή.

Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στην επιθεώρηση Frontiers on Human Neuroscience.

Η Δρ Γκαέλ Ντεμπόρ και οι συνεργάτες της εξέτασαν εθελοντές που συμμετείχαν ήδη σε μια μεγαλύτερη μελέτη για το διαλογισμό στο Πανεπιστήμιο Έμορι της Ατλάντα. Οι εθελοντές ήταν υγιείς ενήλικες που δεν είχαν προηγούμενη εμπειρία στο διαλογισμό.

Χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες, από τις οποίες η πρώτη εκπαιδεύτηκε για οκτώ εβδομάδες σε μια τεχνική που ονομάζεται «διαλογισμός προσοχής και επίγνωσης» (mindful attention meditation). Πρόκειται για πιο μελετημένη μορφή διαλογισμού, στην οποία ο ασκούμενος μαθαίνει να εστιάζει την προσοχή του σε εσωτερικές διαδικασίες όπως η αναπνοή, οι σκέψεις και τα συναισθήματα.

Η δεύτερη ομάδα εκπαιδεύτηκε για οκτώ εβδομάδες στον «συμπονετικό διαλογισμό» (compassionate meditation) ο οποίος φέρεται να προάγει την αγάπη και τη συμπόνοια για τον εαυτό μας και τους άλλους. Η τρίτη ομάδα εθελοντών δεν διαλογίστηκε καθόλου και αποτέλεσε την ομάδα ελέγχου.

Εντός τριών εβδομάδων πριν και μετά τα μαθήματα των 8 εβδομάδων, 12 εθελοντές από κάθε ομάδα ταξίδεψαν στη Βοστόνη και εξετάστηκαν στο Γενικό Νοσοκομείο Μασαχουσέτης με την τεχνική του λειτουργικού μαγνητικού συντονισμού -μια μέθοδο που παρακολουθεί την εγκεφαλική δραστηριότητα σχεδόν σε πραγματικό χρόνο. Οι ερευνητές φρόντισαν να μην χρησιμοποιήσουν τη λέξη «διαλογισμός» στις συνομιλίες τους με τους συμμετέχοντες ώστε να μην επηρεάσουν τα αποτελέσματα.

Την ώρα που βρίσκονταν στον τομογράφο, οι εθελοντές κλήθηκαν να κοιτάξουν μια σειρά φωτογραφιών με αρνητικό, ουδέτερο ή θετικό περιεχόμενο.

Στην ομάδα του «διαλογισμού προσοχής και επίγνωσης», η εξέταση έδειξε μειωμένη ενεργοποίηση της δεξιάς αμυγδαλής σε όλες τις εικόνες, συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου -μια ένδειξη ότι ο διαλογισμό όντως προάγει τη συναισθηματική σταθερότητα και περιορίζει το στρες.

Τα αποτελέσματα ήταν όμως διαφορετικά στην ομάδα του συμπονετικού διαλογισμού. Και σε αυτή την περίπτωση, η ενεργοποίηση της αμυγδαλής ήταν λιγότερο έντονη με τις θετικές και ουδέτερες εικόνες. Στις αρνητικές εικόνες, όμως, οι οποίες γενικά έδειχναν ανθρώπους να υποφέρουν, η αντίδραση της δεξιάς αμυγδαλής ήταν μεγαλύτερη από το κανονικό, ένδειξη ότι οι εθελοντές είχαν αναστατωθεί περισσότερο.

«Πιστεύουμε ότι αυτές οι δύο μορφές διαλογισμού καλλιεργούν διαφορετικά στοιχεία του μυαλού μας» λέει η Δρ Ντεμπόρ. «Δεδομένου ότι ο "διαλογισμός συμπόνοιας" σχεδιάστηκε να ενισχύει τα συναισθήματα συμπόνοιας, φαίνεται λογικό να αυξάνει την απόκριση της αμυγδαλής όταν κανείς βλέπει ανθρώπους να υποφέρουν.
»Η αυξημένη αντίδραση της δεξιάς βρέθηκε επίσης να συνδέεται με μειωμένη βαθμολογία στα τεστ κατάθλιψης στην ομάδα του "συμπονετικού διαλογισμού", γεγονός που υποδεικνύει ότι η συμπόνοια προς τους άλλους ίσως είναι ωφέλιμη και για εμάς τους ίδιους».

»Συνολικά, τα ευρήματά μας βρίσκονται σε συμφωνία με τη γενική υπόθεση ότι ο διαλογισμός ενδέχεται να οδηγεί σε σταθερές, ωφέλιμες μεταβολές στην εγκεφαλική λειτουργία, ειδικά όσον αφορά την επεξεργασία των συναισθημάτων»